Hoe kan Nederland de stijging
van de zeespiegel aan?
Dat onderzoeken we in het Kennisprogramma Zeespiegelstijging. In 2026 komen de eindresultaten, hier geven we een tussenbalans, zodat je er nu al rekening mee kan houden.
De zeespiegel stijgt door klimaatverandering.
Dat gaan we allemaal merken. We zijn nu al hard aan de slag: dijken versterken, zand opspuiten voor de kust (zandsuppleties) en zoetwater vasthouden. We moeten alles op alles zetten om ons ook op termijn te blijven beschermen tegen overstromingen en leren leven met minder zoetwater. Hoe minder broeikasgassen de wereld uitstoot, hoe langer en beter we Nederland veilig en leefbaar kunnen houden.
We moeten bijvoorbeeld veel Noordzeezand beschikbaar houden voor de toekomstige kustverdediging en ruimte openhouden voor dijkversterkingen.
Er komt meer zout in onze watersystemen. Daardoor neemt de beschikbaarheid van zoetwater af. We moeten accepteren dat bepaalde locaties zullen verzilten en het watergebruik verminderen.
Andere klimaatveranderingseffecten versterken de gevolgen van zeespiegelstijging. Denk aan extremere rivierafvoeren (hoger en lager), langere perioden van droogte en meer hitte.
Hoe snel gaat de zeespiegelstijging in Nederland?
De zeespiegel stijgt en blijft de komende eeuwen stijgen. Hoe snel, dat is onzeker. Waar hangt de snelheid vanaf? En waar moeten we rekening mee houden?
Vanaf de industriële revolutie, rond 1900, is de zeespiegel sneller gaan stijgen. Sinds 1960 is er opnieuw een versnelling.
- Als we de CO₂-uitstoot niet beperken (bandbreedte)
- Bij CO₂-uitstoot zoals afgesproken in Parijs (bandbreedte)
- Drie schattingen van de hoogst mogelijke zeespiegelstijging
Als we niets doen tegen klimaatverandering, zal de zeespiegel rond 2100 zeer waarschijnlijk 60 tot 120 cm hoger staan dan aan het begin van deze eeuw.
De zeespiegel stijgt langzamer als de CO₂-uitstoot wereldwijd afneemt. Als we de CO₂-doelstellingen behalen die zijn afgesproken in 'Parijs', dan komen we in Nederland uit op een zeespiegelstijging van 30 tot 70 cm in 2100.
De zeespiegel kán ook veel sneller gaan stijgen als het landijs van Antarctica plotseling snel afsmelt. Dan kan de zeespiegel in 2100 tot wel 2,5 meter hoger staan.
Na 2100 blijft de zeespiegelstijging nog eeuwen doorgaan. Ook als de temperatuur dan niet verder stijgt. Hoe snel de zeespiegelstijging echt gaat, hangt af van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Als we die vlot kunnen beperken, zijn de meest extreme scenario's nog te voorkomen.
We weten dus zeker dat de zeespiegel langs de Nederlandse kust blijft stijgen en wat de uitersten zijn.
Kunnen we de
zeespiegelstijging aan?
Zeespiegelstijging heeft gevolgen voor de waterveiligheid en voor zoetwater. Wat zijn deze gevolgen? En kunnen we ze beheersbaar houden met de huidige aanpak? We hebben nu onderzocht wat technisch mogelijk is. Inzichten in de maatschappelijke consequenties en de uitvoerbaarheid van maatregelen komen in 2026.
Gevolgen waterveiligheid
Door zeespiegelstijging komt het water hoger tegen onze dijken, dammen en duinen te staan. Het lijkt technisch mogelijk om Nederland tot 3 meter zeespiegelstijging te blijven beschermen tegen overstromingen als we de huidige aanpak opschalen.
Dat vraagt grote inspanning en ingrijpende maatregelen: omvangrijkere zandsuppleties, hogere en bredere dijken, meer pompen. Daar moeten we genoeg ruimte en zand en klei voor vrij houden.
Gevolgen zoetwater
Door zeespiegelstijging komt er meer zout in onze watersystemen. De zoetwaterbeschikbaarheid staat nu al onder druk en loopt (veel) eerder tegen technische grenzen aan dan de waterveiligheid. Niet alleen door zeespiegelstijging, maar vooral ook door andere klimaateffecten.
Er zal steeds vaker niet genoeg rivierwater zijn om alle zoetwatersystemen zoet te houden. Dat speelt al voor 2 meter zeespiegelstijging.
Welke oplossingen zijn op lange termijn denkbaar?
We kunnen voorlopig verder gaan met de huidige strategieën voor waterveiligheid en zoetwater. Maar er kan een moment komen waarop een andere strategie efficiënter is. Bijvoorbeeld:
Wat op termijn de beste strategie is, weten we nog niet. Dat hangt af van de snelheid waarmee de zeespiegel stijgt. Welke strategie we in de toekomst ook volgen: er moet dan ruimte zijn om te kunnen handelen.
Wij kunnen hier rekening mee houden bij investeringen met een lange levensduur. Denk aan nieuwe woningbouwlocaties, haventerreinen en energienetwerken. Zo geven wij toekomstige generaties de ruimte om Nederland ook dan veilig en leefbaar te houden.
Wat zijn de volgende stappen?
De inzichten uit het Kennisprogramma Zeespiegelstijging benutten we in het Deltaprogramma en beleid: